Qarabağda müharibə ehtimalı hər zaman gündəmdə öz yerini qoruyur. Çünki ortada sülh yoxdur, olma ehtimalı da çox aşağıdır. Hətta sülhlə bağlı mesajlar da cəmiyyətlər tərəfindən aqressiv qarşılanır. Fərdi olaraq sülh mesajı verən şəxslər bir anlıq hədəfə çevrilir.
Bütün müharibələrin sonu sülhdür. Ancaq sülh fərdlərin mesajları ilə həll olunacaq bir proses deyil. Ona görə də insanların bu cür aqressiv münasibət bəsləməsi anormal hal deyil.
Müharibədən sonra Azərbaycan ordusu daha çox silahdan istifadə etmədən yüksəklikləri nəzarətinə götürürdü.
2022-ci il mart ayının 24-də Azərbaycan ordusu Fərrux əməliyyatını həyata keçirdi. Əməliyyatdan əvvəl dəfələrlə yazmışdım ki, Fərrux yüksəkliyi erməni tərəfinin nəzarəti altında olduqca Ağdam şəhərində, ətraf kəndlərdə, Kolanlı dərəsində Azərbaycan tərəfinin quruculuq işləri görməsi sual altındadır. Azərbaycan xarici investorları da əraziyə dəvət edirdi, ancaq Fərrux yüksəkliyinə nəzarəti əldə etmədən Ağdama heç kim qara qəpiyini də qoymazdı.
Azərbaycanlı fəalların Şuşa-Xankəndi yolundakı aksiyası 2 həftədən çoxdur davam edir. Separatçılar bu müddət ərzində diplomatik yolla, hansısa ölkələrin hədələri, BMT-nin qınağı ilə Azərbaycan tərəfinin geri addım atacağını düşünürdülər, ancaq bu baş vermədi. Azərbaycan tərəfi də bilir ki, geri addım atsa, çox pis nitəcələrlə üzləşə bilər. Ona görə də geri addım atılmadı. Erməni tərəfi də, sonunda gözlənilən kimi, aksiyaya aksiya və ya mitinqlə cavab verdi.
Hərbi sahədə dominantlığa gələk. Qələbədən sonra Azərbaycan ordusu bir çox mövqeləri hətta şillə-təpiklə əldə etdi. Ardınca Fərrux, Sarıbaba, Qırxqız yüksəklikləri nəzarətə götürüldü. Bunlar nə zaman baş verirdi? O zaman ki diplomatiyada tıxac yaranırdı, sərt güc nəfəslik rolunu oynayırdı. Dərhal qarşı tərəf öz cəmiyyətinin belə tənqid etdiyi bəyanatlar verməyə məcbur olurdu.
44 günlük müharibədən sonra da erməni cəmiyyəti Rusiyanı lənətləyir. Ermənilər Azərbaycan xalqından fərqli olaraq: “Rusiya Azərbaycanın yanındadır”, – demirlər. Onlar Azərbaycana baxmış xeyli dərəcədə siyasiləşmiş toplum olduqları üçün reallıqları anlayırlar.
Ermənilər hətta keçirdikləri son aksiyalarda “rus, türk, azəri, ermənilərin düşməni” şüarını səsləndirməyə başlayıblar. Bizim toplum nədənsə bu şüarın oğurluq hissəsi üstündə baş sındırdı. Ermənilərin bu cür şüar səsləndirmələri mənim üçün üzücü oldu. Çünki dünyada bir tək onlar bizi öz adımızla çağırıb türk deyirdilər, indi onlar da “azəri” deməyə başladılar.
Qarabağda hadisələrin qızışması, münaqişənin alovlanması və sonunda baş verən müharibə uzaq tarix deyil.
Bir-birinə tüpürməklə, daşlaşma ilə başlayan qarşıdurmalar sonunda silahlı hal aldı və böyük müharibəyə çevrildi, nəticədə bir milyondan artıq qaçqın, minlərlə şəhid və əlil…
İranda baş verənlərə müxtəlif yanaşmalar mövcuddur. 1988-ci ildə SSRİ-də baş verən xalq hərəkatlarında iştirak edənlər İranda da inqilab sevdasındadırlar. Bəziləri isə daha realistdir, prosesin gedişini izləməkdə maraqlıdır, xeyir və zərərləri hesablamağı üstün tutur. “Müzakirələrdə ehtiyatı əldən vermək lazım deyil”, – deyənlər də çoxdur. Yəni qaza gəlib hərəkət edərik, İran dağılmaz, ondan sonra İranla Azərbaycanın münasibətlərinin necə olacağı sual altına düşər.
